تاریخ در بررسی

آیا علت محرك تاریخ واحد است؟

 

اگر منظور از علت محرك تاریخ، فاعل حقیقی آن باشد، بدیهی است كه علت آن خداست و واحد می باشد. اگر منظور از علت محرك تاریخ، علت غایی تاریخ باشد، یعنی هدف و غایتی كه تاریخ به سوی آن سیر می كند، چنین علتی به فرض وجود، با روش علمی و فلسفی شناخته نخواهد شد، زیرا اولا ً مجموع تاریخ كه مركب از وقایع و تحولات گوناگون است، دارای آگاهی واختیار نیست تا بگوییم برای وصول به آن هدف، در حركت و تكاپوست. به عبارت روشن تر، كل مجموع تاریخ اگر هم از حقیقت واحدی برخوردار باشد، مانند شخص انسان نیست كه آگاهانه گام بردارد و آینده خود را به طور كامل پیش بینی كند. البته انسان به عنوان موجودی واقع در تاریخ می تواند در حد امكان و به طور مشروط، آینده بینی و آینده سازی كند.

 

اساسآ برای شناخت عامل محرك تاریخ و این كه آیا واحد است یا كثیر، باید هویت تاریخ را بررسی كرد. یعنی آیا هویت تاریخ، حقیقت واحدی است كه برای آن یك عامل محرك قایل شویم، یا آن كه تنوع وقایع و تحولات تاریخ موجب می شود كه نتوانیم وحدت حقیقی برای آن قایل شویم؟ حقیقت آن است كه با در نظر گرفتن هویت تاریخ كه مركب از امور زیر است، نمی توان تاریخ را حقیقت واحد تلقی كرد:

 

1- تلاش انسان برای تهیه وسایل معیشت

2- تلاش بشر برای شناخت طبیعتی كه در آن زندگی می كند.

3- عشق و محبتی كه انسان حیات خود را با آن ها توجیه می كند.

4- ساختن ابزار و وسایل برای استمرار حیات خویش.

5- وضع قوانین و حقوق برای امكان پذیر ساختن زندگی اجتماعی.

6- نقش شخصیت ها در تاریخ

7- جنگ های خانمان سوز

8- رقابت های ظالمانه

9- اكتشافات و اختراعات

10- استقامت انسان های با فضیلت در برابر خودخواهان

11- بروز و ظهور فرهنگ ها و زوال آن ها

12- ظهور و سقوط تمدن ها

13- تأثیر حوادث ناگوار طبیعی در حیات انسان ها

14- رویاروی قرارگرفتن انسان ها با یكدیگر

امور مذكور كه از عوامل مؤثر در تاریخ است، آن چنان متضاد با یكدیگر عمل می كند كه هیچ جامع مشترك حقیقی ندارند تا بتوان علت واحدی را برای اجزاء و عناصر تاریخ جستجو كرد.

 

ضرورت تفكیك میان عوامل ضروری تاریخ و عامل تعیین كننده كیفیت تاریخ

 

برای توضیح ضرورت تفكیك میان دو عامل مذكور، باید پدیده حیات را در ارتباط با این دو عامل بررسی كرد:

 

1- عوامل ضروری برای ادامه حیات، نظیر تنفس، خوردن و خوابیدن و سلامتی.

 

2- عوامل تعیین كننده كیفیت حیات، نظیر فقر و غنا، علم و فن، شكست و پیروزی، شجاعت و زبونی.

عوامل نوع اول، موجب استمرار و بقای حیات می باشد، اما عوامل نوع دوم كیفیت خاصی به حیات آدمی می بخشد. تاریخ بشری هم از یك جهت شبیه به حیات آدمی است و از دو نوع عامل فوق برخوردار است:

 

* عامل ضروری برای به وجود آمدن اجزاء و عناصر تشكیل دهنده تاریخ كه همان علل طبیعی و روانی حوادث و تحولات تاریخ می باشد. به طور مثال: اگر مردم دست به كشاورزی زده اند، به خاطر نیاز مردم به غلا ت و محصولات كشاورزی بوده است كه زندگی مردم بدون آن امكان پذیر نبوده است. اگر مردم به ساختن خانه یا سد پرداخته اند و معادن را استخراج كرده اند، به خاطر حفظ حیات خود بوده است. فعالیت های اقتصادی، وضع قوانین و برقراری تعهدات اجتماعی و اجرای سیاست های لازم برای زندگی، ناشی از عوامل ضروری شكل اجزاء تاریخ بوده است. عوامل ضروری به وجود آمدن رویدادها و حوادث تاریخی نمی توانند بازگوكننده كیفیت تاریخ باشند.

تعداد بازدید: ۲۱۹۵۸

فرم تماس

آدرس:

فلکه دوم صادقیه - بلوار آیت الله کاشانی - خ حسن آباد - کوچه 4 - پلاک 22 - ایران - تهران

کد پستی: 1481843465
مرکز فروش آثار:
ایمیل: info@ostad-jafari.com
تلفن ثابت: +9821 44091042 +9821 44005453
نمابر: +9821 44070200
حقوق مادی و معنوی این سایت متعلق به موسسه تدوین و نشر آثار علامه جعفری است
توسعه و پشتیبانی فنی شرکت توسعه همراه افزار ایرانیان