تمدن شناخت: انگاره ها و اصول
اصول فلسفی مشروط در تمدن شناسی
در بحث از اصول فلسفی تمدن شناسی باید این نكته را در نظر داشت كه پنج اصل غیر مشروط كه در بالا بیان شد، بدون محدودیت از ناحیه عوامل بیرونی و درونی نمی توانند در یك تمدن تأثیر بگذارند. برای توضیح بیش تر، اصول مذكور را در ارتباط با اصول فلسفی مشروط بررسی می كنیم:
1- اصل غیر مشروط خودخواهی در هیچ جامعه و تمدنی بدون محدودیت نمی باشد. از یك طرف، عوامل طبیعی بیرونی و درونی و از طرف دیگر، خودخواهی های دیگر افراد جامعه موجب محدودیت خودخواهی هر فردی می شود. در یك تمدن انسان محور، باید كوشش شود تا اصول عمومی غیرمشروط، نظیر خودخواهی جنبه منطقی پیدا كند و به سود انسان محوری به جریان بیافتد. به طور مثال: تعلیم و تربیت ها و مدیریت جامعه باید به گونه ای باشند كه پدیده خودخواهی افراد را بدون جبر عوامل كیفری و یا اسیر شدن در زنجیر زندگی قالب گیری شده، تعدیل نمایند.
2- اصل غیر مشروط اقتصاد نیز باید با اصولی همراه شود كه به نفی فقر در جامعه بیانجامد. در واقع، حاكمیت مطلق اقتصاد را كه یك اصل عمومی غیرمشروط است، باید در جهت تأمین منافع مادی همه مردم تعدیل كرد تا به صورت یك اصل مشروط در آید و بقای تمدن را تضمین كند.
3- آزادی یك پدیده بسیار مهم است كه بدون آن، هیچ تمدن انسان محوری را نمی توان تحقق بخشید. اگر آزادی بدون شرط تعدیل مطرح شود، به نابودی تمدن منجر خواهد شد، لذا آزادی باید به اختیار تبدیل شود تا ناظر به خیر و كمال باشد. بنابر این، آزادی خواهی یك اصل عمومی غیرمشروط است كه می بایست با خیرخواهی و كمال جویی مشروط شود.
4- این اصل كه ایستایی یك تمدن سبب سقوط آن می شود، هنگامی تحقق می پذیرد كه كمال جویی افراد و مدیران جوامع بشری از میان رفته باشد. هر تمدنی با وجود برخی فشارهای درونی و یا بیرونی از میان نمی رود، بلكه سقوط یك تمدن با از میان رفتن اصول و مبانی آن تمدن امكان پذیر است. تمدنی كه از مبانی متقن و جوشش درونی برخوردار باشد - یعنی تمدنی انسان محور باشد و مردمی كه در ذیل آن تمدن به سر می برند، در حفظ و نگهداری آن بكوشند - هیچ گاه از میان نخواهد رفت. عوامل بیرونی نیز جز ایستایی موقت برای آن تمدن، حاصلی نخواهد داشت.
5 - اصل پنجم غیرمشروط كه قانون علیت می باشد، با دانسته ها و خواسته های انسان ها و سازندگان یك تمدن، مشروط می شود. آگاهی، قدرت و خواسته های انسان در مورد مسائل و مشكلات یك تمدن، عامل حفظ یا سقوط یك تمدن است.
اصول فلسفی مشروط در تمدن شناسی
در بحث از اصول فلسفی تمدن شناسی باید این نكته را در نظر داشت كه پنج اصل غیر مشروط كه در بالا بیان شد، بدون محدودیت از ناحیه عوامل بیرونی و درونی نمی توانند در یك تمدن تأثیر بگذارند. برای توضیح بیش تر، اصول مذكور را در ارتباط با اصول فلسفی مشروط بررسی می كنیم:
- اصل غیر مشروط خودخواهی در هیچ جامعه و تمدنی بدون محدودیت نمی باشد. از یك طرف، عوامل طبیعی بیرونی و درونی و از طرف دیگر، خودخواهی های دیگر افراد جامعه موجب محدودیت خودخواهی هر فردی می شود. در یك تمدن انسان محور، باید كوشش شود تا اصول عمومی غیرمشروط، نظیر خودخواهی جنبه منطقی پیدا كند و به سود انسان محوری به جریان بیافتد. به طور مثال: تعلیم و تربیت ها و مدیریت جامعه باید به گونه ای باشند كه پدیده خودخواهی افراد را بدون جبر عوامل كیفری و یا اسیر شدن در زنجیر زندگی قالب گیری شده، تعدیل نمایند.
2- اصل غیر مشروط اقتصاد نیز باید با اصولی همراه شود كه به نفی فقر در جامعه بیانجامد. در واقع، حاكمیت مطلق اقتصاد را كه یك اصل عمومی غیرمشروط است، باید در جهت تأمین منافع مادی همه مردم تعدیل كرد تا به صورت یك اصل مشروط در آید و بقای تمدن را تضمین كند.
3- آزادی یك پدیده بسیار مهم است كه بدون آن، هیچ تمدن انسان محوری را نمی توان تحقق بخشید. اگر آزادی بدون شرط تعدیل مطرح شود، به نابودی تمدن منجر خواهد شد، لذا آزادی باید به اختیار تبدیل شود تا ناظر به خیر و كمال باشد. بنابر این، آزادی خواهی یك اصل عمومی غیرمشروط است كه می بایست با خیرخواهی و كمال جویی مشروط شود.
4- این اصل كه ایستایی یك تمدن سبب سقوط آن می شود، هنگامی تحقق می پذیرد كه كمال جویی افراد و مدیران جوامع بشری از میان رفته باشد. هر تمدنی با وجود برخی فشارهای درونی و یا بیرونی از میان نمی رود، بلكه سقوط یك تمدن با از میان رفتن اصول و مبانی آن تمدن امكان پذیر است. تمدنی كه از مبانی متقن و جوشش درونی برخوردار باشد - یعنی تمدنی انسان محور باشد و مردمی كه در ذیل آن تمدن به سر می برند، در حفظ و نگهداری آن بكوشند - هیچ گاه از میان نخواهد رفت. عوامل بیرونی نیز جز ایستایی موقت برای آن تمدن، حاصلی نخواهد داشت.
5 - اصل پنجم غیرمشروط كه قانون علیت می باشد، با دانسته ها و خواسته های انسان ها و سازندگان یك تمدن، مشروط می شود. آگاهی، قدرت و خواسته های انسان در مورد مسائل و مشكلات یك تمدن، عامل حفظ یا سقوط یك تمدن است.
