حقوق بشر در یك نگاه

وجود اختلاف میان این دو نظام نیز در زمینه اصل تعلیم و تربیت عبارت است از:

الف - در نظام حقوق بشر غربی، تعلیم در سطح تحصیلات ابتدایی واجب دانسته شده، اما اسلام به جهت آنكه برای انسانها حیات شایسته و با كرامت را می خواهد و این چنین حیات شایسته ای نیز بدون تعلیم و تربیت صحیح امكان پذیر نمی باشد، لذا تعلیم و تربیت در طول عمر آدمی ضروری است.

ب - حق انتخاب نوع تربیت برای فرزندان، در اسلام مشروط به لزوم مراعات مصلحت فرزندان، از نظر ارزشهای اخلاقی و احكام فطری اسلام می باشد، در صورتی كه در حقوق بشر غربی چنین شرطی وجود ندارد.

ج - در اسلام، چنان چه كودكی پدر و مادر نداشته باشد، تعلیم و تربیت وی برعهده كسانی است كه ولایت قانونی بر او دارند، مانند پدربزرگ. اما در حقوق بشر غربی، چنین مطلبی پیش بینی نشده است.

د - در حقوق بشر اسلامی به مسایل معنوی و روحی انسانها توجه شده، ولی در حقوق بشر غربی، به این مسایل عنایتی نشان داده نشده است.

ه - دعوت به خیرات و كمالات، از حقوق مهم انسانها در جامعه اسلامی است، ولی در حقوق بشر غربی، چنین چیزی مورد توجه قرار نگرفته است.

و - از نظر اسلام، تبلیغات و وسایل ارتباط جمعی باید در خدمت رشد و تعالی انسانها باشند، ولی در نظام های غربی، این امور در خدمت نفع پرستی و لذت گرایی هستند.

4- اصل آزادی مسوولانه: در بحث از آزادی نیز مشتركات و تفاوت هایی را میان دو نظام حقوق بشر غربی و اسلامی می توان مشاهده كرد.

مشتركات آن عبارت است از:

الف - همه انسان ها آزاد به دنیا می آیند و هیچ كس نمی تواند آنها را برده قرار دهد.

ب - همه انسان ها از لحاظ حیثیت و حقوق با هم برابرند.

ج - همه انسان ها دارای عقل و وجدان هستند.

د - همه انسان ها باید بر اساس برادری با یكدیگر رفتار كنند.

ه - اهانت به انسان ها به هیچ وجه جایز نیست.

و - آزادی اندیشه و بیان و اظهار رأی، از حقوق مسلم انسانهاست.

ز - حق بهره برداری از نتایج فعالیت های علمی و ادبی و هنری، از حقوق مسلم همه انسانهاست.

ح - آزادی مذهب نیز از حقوق انسانهاست.

ط - حق تابعیت نیز در هر دو نظام پذیرفته شده است.

در اصل آزادی مسوولانه، امتیازات نظام حقوق بشر اسلامی برغربی نیز در امور زیر است:

الف - این اصل كه هیچ كس حق سلطه بردیگری را ندارد، در نظام حقوق بشر اسلامی تصریح شده، ولی در حقوق بشر غربی مورد غفلت قرار گرفته است.

ب - بندگی انسان نسبت به خداوند، آثار و تبعات زیادی دارد كه در نظام حقوق بشر اسلامی پذیرفته شده است.

ج - در اسلام، هیچ كس نباید از آزادی قلم و بیان و ابراز عقیده و مذهب، بدون هیچ قید و شرطی استفاده كند و نباید موجبات اختلال در زندگی مطلوب مردم جامعه را فراهم آورد. همان گونه كه در مباحث قبل گفته شد: "آزادی فی نفسه مطلوب مطلق و هدف نیست، بلكه آزادی - در حقیقت - برخورداری از نیروی خلاقه حیات است تا آدمی بتواند به وسیله آن به حیات معقول نایل گردد".

- آزادی در انتخاب مذهب نیز باید همراه با تعلیم و تربیت و توجیه صحیح افراد باشد.

- در بهره برداری از آزادی ها، ممنوعیت فقط متوجه مواردی نیست كه به حقوق دیگران ضرر وارد می سازد، بلكه انسان از نظر رشد و كمال نباید آسیبی به خود وارد كند.

الف - هر دو نظام بر روی تساوی انسانها در برابر قوانین تأكید دارند.

ب - در هر دو نظام، حق رجوع به دادرسی برای همه تضمین شده است.

ج - همه افراد حق برخورداری از مواهب اجتماعی را صرف نظر از رنگ و زبان و جنس و مذهب دارند.

د - حق تشكیل جمعیت ها برای امور خیریه و مصالح اجتماعی تضمین شده است.

ه - حق طرح دعوی در دادگاه های مربوطه تأمین شده است.

و - همه افراد در برابر هرگونه تبعیضی، از حمایت قانون برخوردارند.

ز - هر انسانی حق دارد كه برای وصول به اهداف عالی زندگی خود، تلاش كند.

تفاوت های این دو نظام حقوقی را نیز در خصوص این اصل به شرح زیر می توان بیان كرد:

الف- اگر در جمعیتی كه برای مصالح جامعه تشكیل شده، وجود كسی مورد نیاز باشد، حضور وی در آن جمعیت شرعآ واجب می شود.

ب- رعایت نظم عمومی و رفاه همگانی در جامعه كه مورد تأكید دو نظام قرار گرفته، با این مسأله روبه روست كه جامعه مورد نظر اسلامی با جامعه دموكراتیك غربی تفاوت های بنیادین دارد.