خدا: از خداگرایی تا ایمان

لزوم ایمان

گاه این سؤال مطرح می شود كه آیا انسان می تواند بدون ایمان زندگی كند یا نه؟ در پاسخ به این سؤال باید در ابتدا بررسی كرد كه مقصود از زندگی چیست؟ اگر مراد حركت و تلاش در جهت ارضای غرایز طبیعی حیوانی است، نه تنها ایمان برای چنین زندگی مورد نیاز نیست، بلكه مزاحم آن نیز خواهد بود. كسانی كه می گویند انسان نیازی به ایمان ندارد، زندگی حیوانی را مطرح می كنند.

اما اگر مراد از زندگی، توجه به همه ابعاد و استعدادهای انسانی باشد، قطعآ بدون ایمان نمی توان زندگی كرد.

كسی كه ایمان دارد، اندیشه و عمل وی بر طبق قانون است. چنین انسانی با اكراه نیز دست به عمل نمی زند تا همواره احساس رنج و ملامت كند، بلكه با شور و شوق دست به عمل می زند.

امروزه ایمان از سه جهت مورد سوءتفاهم واقع شده است:

1 - تظاهر اشخاص پلید به ایمان داشتن. طرفداران ماكیاولی همواره برای گمراه كردن انسان ها، عاملی نیرومندتر از این سراغ ندارند كه خود را مؤمن نشان دهند.

2 - خطای فكر در مورد ایمان. عده ای تصور كرده اند كه هر ایمانی بر مبنای تعبد محض است. یعنی شخص مؤمن همه اعتقادات و حركات و سكنات خود را بر مبنای تعبد استوار می سازد.

3 - بازیگری با الفاظ. برخی از انسان ها به جای ایمان به خدا و رسولان او و توجه به هدف اعلای هستی و التزام به تكالیف الهی، ایمان را در حد یك سلسله مفاهیم خلاصه می كنند.

امروز مفاهیمی مانند انسان گرایی، علم گرایی، آزادی خواهی، بازیچه دست خودخواهان قرار گرفته و بدون این كه به این امور ایمان داشته باشند، انسان ها را از یك سلسله حقایق محروم می كنند.

البته باید توجه داشت كه جهات سه گانه مذكور نمی تواند "ضرورت ایمان را برای انسانی كه می خواهد با حیات قابل تفسیر در این دنیا زندگی كند، منتفی بسازد."

ایمان دارای آثار زیر است:

- ایمان موجب می شود تا افراد، مورد اعتماد هم نوعان خود قرار گیرند.

- مبانی تفكرات انسان صحیح شود.

- انسان به تفسیر و توجیه زندگی خود بپردازد.

- انسان وابستگی اخلاقی پیدا كند.

- انسان از لذت شخصی خود دست بردارد و به خدمات اجتماعی بپردازد.

- انسان نشاط دائمی و سرور درونی پیدا كند.

- انسان حیثیت و شرف ذاتی پیدا كند.

- انسان - خود - بار زندگی خویش را به دوش كشد، نه تحمیل بر دیگران باشد.

- انسان به اضطرابات و نگرانی های روحی دچار نشود.

- انسان به كارهای بزرگ اقدام كند.

- انسان در جهان هستی احساس عظمت كند و التزام به اصول اخلاقی داشته باشد.

اگر ایمان انسان به خدا به گونه ای باشد كه مدام به او توجه داشته باشد، نظارت الهی بر خویشتن را خواهد پذیرفت. اگر انسان نظارت الهی را بپذیرد، از مختصات زیر برخوردار خواهد شد.

1 - انسان لحظات حیات خود را در حالت رؤیت خداوندی سپری خواهد كرد.

2 - انسان از روی اخلاص عمل خواهد كرد، زیرا به یقین دریافته كه در این عالم هیچ موجودی جز خدا شایستگی هدف بودن برای عمل او را ندارد.

3 - در این جهان، انسان برای ابدیت خود ذخایری را خواهد اندوخت.

4 - انسان از امور ممنوعه، حتی اگر گناه نباشد، مانند مكروهات و یا خیالات بی اساس، پرهیز خواهد كرد.

5 - انسان حیات خود را بیهوده تلف نخواهد كرد.

6 - آدمی تنها با درك نظارت الهی است كه هوی و هوس های خود را كنترل خواهد كرد.

7 - چنین انسانی درخواهد یافت كه هر عملی در این عالم، عكس العملی دارد.

این جهان كوه است و فعل ما ندا      سوی ما آید نداها را صدا

8 - آدمی از آرزوهای دور و دراز خود دست برخواهد داشت و نخواهد گذاشت تا خیالات بی اساس جانشین واقعیات شود.

9 - نظارت الهی موجب می شود تا انسان در برابر حوادث صبر و شكیبایی پیشه كند.

10 - توشه عبور از پل مرگ، تقوا تلقی خواهد شد.

11 - آدمی تلاش می كند تا در میان پرتگاه ها و خارستان های راه های انحرافی، صراط مستقیم را پیشه كند.

12 - آدمی امكانات و لحظات عمر را غنیمت شمرده و نمی گذارد تا حوادث جبرنمای زندگی، حیات او را مختل كند.

چنین انسانی، حیات خود را به گونه ای تنظیم خواهد كرد كه گویی مرگ در یك قدمی اوست.