در گردونه اجتماع

پس از پیدایش تحولات اقتصادی و صنفی، پدیده اجرت و مزد اهمیت پیدا كرد و بررسی ارزش كار مورد توجه قرار گرفت. یعنی این سؤال مطرح شد كه معیار ارزش كار چیست؟

در بحث از ارزش كار به سه موضوع باید توجه داشت:

الف- واحد مقیاس كار

ب- واحد مقیاس ارزش كار

ج- واحد مقیاس قیمت

 

این واحدهای سه گانه، یا دارای نمود عینی هستند، مانند كار و نقش عینی آن در مواد و قیمتی كه در ازاء كار پرداخت می شود و یا نمود عینی ندارند، بلكه انتزاعی هستند كه در این صورت، منشأ انتزاع آن كاملا عینیت دارد.

كار، پدیده ای است از فعالیت های حیاتی و روانی مستمر و غیر قابل تكرار انسان. به این معنا كه اگر بتوانیم واحدی را برای كار در نظر بگیریم، آن واحد، معلول تموجاتی از حیات و روان انسان است و جدای از حیات انسان نمی تواند مطرح شود.

 

از آن جا كه پدیده حیات و روان قابل اندازه گیری ریاضی نمی باشد، لذا كار نیز از نظر ریاضی قابل اندازه گیری نیست.

این موضوع در كارهای فكری بسیار پیچیده تر از كارهای عضلانی است، زیرا در كارهای فكری هرگز نمی توان مقیاس های علمی را به كار برد.

به طور كلی، این مسأله در كارهای فكری پیچیده تر از كارهای عضلانی است، زیرا چیست آن واحد مقیاس علمی كه بتواند حدس یك مدیر سیستمی را كه موجب پیشرفت آن مجموعه می باشد، تعیین نماید؟

 

كجاست واحد مقیاس علمی مسیری كه باید یك مكتشف یا هنرمند یا پیشتاز اجتماعی برای رسیدن به هدف خود، آن را تعیین نماید؟ آیا امید می رود كه روزی فرار رسد كه ما بتوانیم واحد مقیاس علمی فعالیت احساساتی را كه بشر در پیشبرد هدف های عالی خود انجام می دهد، تعیین نماییم؟ كدامین وسایل علمی دقیق خواهد توانست واحد مقیاس علمی تعلیم و تربیتی را تعیین كند كه از یك كلاس، هم افرادی مانند ماكس پلانك و اینشتین و مندلیف را به وجود بیاورد و هم درندگان را؟ آیا می توان توقع داشت كه روزی ریاضی و فیزیك و فیزیولوژی و پسیكولوژی دست به هم داده، واحد مقیاس علمی برای سنجش فعالیت یك روان با ایمان به كارفكری یا عضلانی را كه مخلوطی از امید و آرزو و فرماندهی شخصیت و هدف گیری اعلای حیات اجتماعی و تفسیر هدف زندگی است، تعیین نماید؟ جای تردید نیست كه پاسخ همه این سؤالات منفی است.

 

قلمروهای كار و ارزش

 

مباحث مربوط به كار و ارزش آن فقط جنبه اقتصادی ندارد، بلكه كار و ارزش آن را باید در سه قلمرو مطرح و بررسی كرد:

 

1- قلمرو اقتصادی محض: متفكران اقتصادی با نمودهای عینی كار و مفید بودن آن و عرضه و تقاضای كار و ... سر و كار دارند. در تحقیقات اكثر اقتصاددانان، انسان و اصول و ارزش های وی مطرح نمی شود. برخی مكاتب اقتصادی، نظیر فیزیوكرات ها مسائل مربوط به كار را در منطقه اقتصادی، محض مطرح می كنند و به انسانی كه كار از او سر می زند، كاری ندارند. این مكاتب به نمودهای اقتصادی، مانند سایر مسائل فیزیكی می نگرند و حتی اقویا را به بهانه برقراری نظم اقتصادی به حال خود رها می كنند تا خلاف عدالت اجتماعی نیز عمل كنند.

 

2- قلمرو اقتصادی - اجتماعی: حل مسائل مربوط به كار و ارزش آن در این قلمرو مشكل تر است، زیرا عوامل اجتماعی كار و تولید و توزیع كالا و حقوق كار و ضرورت جلوگیری از تورم و بیكاری، در مسائل مربوط به كار و كارگر و ارزش كالا تأثیر بسیار می گذارد. 

بررسی كار و ارزش آن در این قلمرو جنبه انسانی دارد و تمایلات سودجویانه اشخاص كاهش می یابد. البته برخی از متفكران، اجتماع را به گونه ای تفسیر می كنند كه به ارزش انسان در آن كم تر توجه می شود، زیرا اجتماع را حاصل جمع افرادی تلقی می كنند كه از همه ابعاد انسانی آزادند و فقط باید مراقب باشند تا برای دیگران ایجاد مزاحمت نكنند. در این نوع نگرش برای جلوگیری از تزاحم و منافع افراد، فقط قوانین اجتماعی ضرورت دارد و هدف قوانین، همزیستی مسالمت آمیز است. این متفكران توجه ندارند كه طبیعت خودخواه و سودجوی بشر فقط با قوانین اجتماعی اصلاح نمی شود، بلكه باید اصول عالی انسانی و ارزش های فوق حیات مادی بر زندگی بشر حاكم شود تا خودخواهی بشر كنترل شود.

 

3- قلمرو اقتصادی - انسانی: این قلمرو مربوط به حیات معقول است. یعنی آن گونه حیاتی كه اصول و ارزش های الهی بر آن حاكم است. در این نوع حیات، نیروهای فكری و عضلانی افراد در اختیار اقلیتی خودخواه و سودجو قرار نمی گیرد تا با تدبیرهای ماهرانه، تقاضاهای مصنوعی برای كالاهای زیانبار و یا تجملات تخدیركننده برای مردم فراهم آورند و با عرضه این گونه كالاها بر ثروت خود بیفزایند.

در این قلمرو، كار و فعالیت اقتصادی در جهت تخدیر عموم انسان ها و ثروت اندوزی اقلیتی خودخواه به جریان نمی افتد، بلكه برای رفع نیازهای واقعی انسان ها و برپایی عدالت اجتماعی تحقق می پذیرد.

 

تعداد بازدید: ۴۳۹۳۸

فرم تماس

آدرس:

فلکه دوم صادقیه - بلوار آیت الله کاشانی - خ حسن آباد - کوچه 4 - پلاک 22 - ایران - تهران

کد پستی: 1481843465
مرکز فروش آثار:
ایمیل: info@ostad-jafari.com
تلفن ثابت: +9821 44091042 +9821 44005453
نمابر: +9821 44070200
حقوق مادی و معنوی این سایت متعلق به موسسه تدوین و نشر آثار علامه جعفری است
توسعه و پشتیبانی فنی شرکت توسعه همراه افزار ایرانیان