زیبایی و هنر

در شناخت های بشری، با چهار نوع نگرش و بینش روبه رو هستیم:

1- نگرش علمی محض: عبارت است از تماس مستقیم حواس با واقعیات. ابزار فیزیكی نیز گاه به كمك حواس می شتابند و موجب ارتباط انسان با واقعیات می شوند. در علوم گوناگون، از حواس و ابزارهای لازم استفاده می شود تا به كشف قوانین نایل شویم.

2- بینش نظری :در هر یك از علوم، مسایلی كه هنوز اثبات نشده اند و در حال نیمه روشنایی قرار دارند، مسائل نظری آن علم به شمار می آیند. به طور مثال: این كه آیا الكترون ها موج اند یا جرم، از جمله مسایل نظری فیزیك است. چون هنوز دقیقآ روشن نشده است كه آیا الكترون ها موج اند یا جرم، لذا نمی توان آن ها را مسایل علمی محض به شمار آورد.

3- بینش فلسفی كه خود برسه قسم می باشند:

الف - آگاهی های كلی درباره محصولات و نتایج و مبادی اولیه علم.

ب - مسایلی كه مربوط به اصل هستی می باشند، نه واقعیات محسوس

ج - مسائل ارزشی كه بایدها و نبایدهای اخلاقی را تشكیل می دهد.

4- بینش مذهبی: عبارت است از شناخت و پذیرش واقعیات و عمل مطابق با آن ها، البته به این شرط كه آن شناخت و پذیرش و عمل مطابق با آن، جنبه تكلیفی برای انسان داشته باشد و انسان را در مسیر هدف حیات قرار دهد. بینش مذهبی موجب می شود تا انسان هدف جو میان نگرش های علمی و نظری و فلسفی ارتباط برقرار سازد و یكی را منافی دیگری تلقی نكند.

چهار نوع نگرش در مورد هنر

هنر نیز كه از عوامل سازنده حیات بشری است، با نگرش های چهارگانه مذكور قابل بررسی است:

1- نگرش علمی محض كه در آن به بررسی عینی نمودهای هنری و محتوای آن می پردازد.

2- بینش نظری كه در آن به بررسی نقش احساس شخصی هنرمند در اثر هنری در برابر نقش واقعیات در اثر هنری می پردازد.

3- بینش فلسفی كه عبارت است از مسائل كلی و زیربنایی هنر.

4- بینش مذهبی شامل شناخت هنر و بهره برداری از آن در جهت نیل به هدف تكاملی حیات.

بینش فلسفی درباره هنر

در این قسمت ما فقط به بررسی و توضیح بینش فلسفی درباره هنر اشاره می كنیم.

از نقطه نظر تجزیه و تحلیل های فلسفی باید به چند نكته توجه داشت:

1- اكثر مردم و حتی بسیاری از هنرمندان، اثر هنری را از این دیدگاه مورد مطالعه قرار می دهند كه فقط بتواند انسان ها را تحت تأثیر قرار دهد و حس زیباجویی آن ها را اشباع كند. بسیاری افراد از مشاهده یك اثر هنری فقط انتظار دارند تا در درون آن ها موج هایی ایجاد شود. در حالی كه شورش درون تماشاگران یك اثر هنری، باید مقدمه ای برای دگرگونی تكاملی شخصیت آن ها باشد. هنرمند واقعی نباید عاشق و شیفته حیرانی مردم باشد و با اثر هنری خود بخواهد در درون تماشاگران شورش و غوغا به پا كند.

2- در اثر هنری، روح یك هنرمند با ارواح انسان های دیگر تلاقی پیدا می كند، زیرا یك اثر هنری فقط برای انسان ها ارزش دارد و هیچ حیوانی نیست كه از یك اثر هنری لذت ببرد و یا از آن بهره برداری صحیح بكند. از همین جاست كه می گوییم: یك اثر هنری باید هم برای روح هنرمند مفید باشد و هم برای ارواح تماشاگران.

اگر هنرمندی از این زاویه به اثر هنری خود بنگرد كه اثر وی در رشد و یا سقوط انسان های دیگر مؤثر خواهد بود، همه استعدادهای مغزی و روانی خود را به كار می گیرد تا به خلق اثری بپردازد كه در رشد و تكامل انسان ها مؤثر واقع می شود.

هر چند هنرمند در تلاش ذهنی خود، با تجرید و تجسیم واقعیات عینی و مفاهیم ذهنی، به خلق یك اثر هنری می پردازد، اما متأسفانه بسیاری از هنرمندان فقط به خود اثر هنری توجه دارند و تمام نیروهای خود را صرف ایجاد یك اثر هنری می كنند، نه صرف اصلاح و تنظیم و به فعلیت رسانیدن نیروها و استعدادهای مغزی و روانی كه عامل پیدایش یك اثر هنری باشد. اگر استعدادهای درونی افراد كشف شود و در مسیر صحیح به كار گرفته شود و احساسات آدمی تهذیب شود، قطعآ آثار هنری با ارزش تری خلق خواهد شد. هنرمندی كه در مسیر كمال قرار گرفته، استعدادهای وی فعلیت صحیح پیدا كرده و احساساتش تصعید شده است، قطعآ اثری را خلق خواهد كرد كه موجبات رشد و كمال افراد را فراهم خواهد آورد، نه آن كه برای لحظاتی امواجی را در درون آن ها ایجاد كند.