حيات معقول در نظام فكري علامه جعفري، كنكاشي در انسانيّت و دين و فلسفه است كه با تبيين‌هاي علمي و چندباره وي، از فرضيه عبور نموده و به جايگاه يك نظريه رسيده است. طيّ اين نظريه، او مي‌كوشد ميان مرزهاي انسان و جهان قرار گرفته و الگويي جديد براي يك نوع جهان‌نگريِ ريشه‌دار طرّاحي كند. به نظر مي‌رسد، جدّي‌ترين و واضح‌ترين مسئله‌اي كه در كُنه حيات ملحوظ است، ارتباط با هستي از يك سو و ارتباط با انسان از سوي ديگر است. در اصل، حيات معقول مي‌كوشد حيات را به عنوان شاخص هستي، در كنار عقل و فكر به عنوان شاخص انسان قرار دهد. در اين اثر، نويسنده با نگاه حِكَمي به نقد تمدّن مدرن و چگونگي برون‌رفت از تنگناي بشريّتِ امروز پرداخته است.