این کتاب، در اصل، استخراج مطالب و مباحث کلی و جزئی مجموعه « تفسیر و نقد و تحلیل مثنوی» در محورهای: اسلام، انسان، اخلاق، عرفان، فلسفه، تاریخ، تمدن و مباحث عام فکری می باشد.

هم چنین، شامل رئوس مباحث و مندرجات تفسیر و نقد و تحلیل مثنوی با یک طبقه بندی و تبویب علمی پژوهشی است که با طرحی نو و اسلوبی متفاوت، جویندگان اندیشه های استاد محمدتقی جعفری را با آن آشنا می سازد.