انسان و هستی: چگونه باید بود؟

رابطه انسان با هستی

 

رابطه انسان با هستی دارای چهار جنبه اساسی است:

1- شناخت هستی

2- دریافت هستی

3- گردیدن هستی

4- گرداندن هستی.

جنبه های هفت گانه زیر را می توان عوامل به فعلیت رساندن چهار جنبه اساسی بالا به حساب آورد:

1- علمی 2- فلسفی 3- شهودی 4- اخلاقی 5 - حكمی 6- عرفانی 7- مذهبی.

در بحث از جنبه ها و عامل های بالا باید به چند نكته توجه داشت:

 

1- هویت جنبه های چهارگانه و عوامل هفت گانه آن، چنان مشخص و مرزبندی شده نیست كه هر یك از آن ها در مغز یا روان آدمی موقعیتی خاص را كه قابل اختلاط با دیگری نباشد، به وجود بیاورد. مثلا از یك واقعیت، هم می توان شناخت علمی داشت و هم دریافت شهودی؛ هر چند ممكن است كه انسان های معمولی نتوانند یك موضوع را در آن واحد، دو گونه ادراك كنند، بلكه باید از یكی درگذرند تا به دیگری توجه نمایند.

 

2- ملاك تقسیم جنبه های چهارگانه فوق، این است كه "من" در رابطه با "جز من" - كه شامل عالم آفاق (جهان عینی بیرونی) و عالم انفس (جهان درونی) می شود - یا جز من را فرا می گیرد و به آن آگاهی پیدا می كند كه به آن رابطه شناخت می كند، و یا جز من را "به وسیله احساس نیرومند هستی یابی درون خود دریافت می كنند كه به آن رابطه دریافت می گویند. من انسانی در رابطه با شناخت به وسیله ذهن خود، نسبت به واقعیت ها آگاهی می یابد. اگر پس از این مرحله به "تجرید و حكم و تطبیق و موازنه و ترجیح و گزینش های نظری" بپردازد، و به وسیله احساس برین و تصعیدشده، نوعی تأثر عالی پیدا كند، به مرتبه دریافت نایل می شود.

 

3- هر انسانی در مسیر حیات خود درمی یابد كه موقعیتی عالی تر و كامل تر از وضعیت فعلی خود وجود دارد كه اگر برای وصول به آن موقعیت برتر تصمیم بگیرد، در مسیر گردیدن قرار گرفته است. البته در گردیدن انسان، اختیار نقش اساسی دارد.

 

4- گردیدن تكاملی انسان، بدون شناخت و دریافت وحدت خود با دیگران، امكان پذیر نیست. به عبارت دیگر، "من" در مسیر تكاملی خود با دیگر "من"ها هماهنگی دارد و گردیدن "من" بدون گرداندن دیگر "من"ها ممكن نیست.

 

انسانی كه در مسیر تكامل قرار می گیرد، نمی تواند نسبت به سرنوشت دیگران بی توجه باشد. درد و رنج و عقب ماندن دیگران از مسیر كمال، برای انسان رشدیافته زجرآور است و وی سعی می كند تا دیگران را به رشد و كمال برساند. خلاصه، هیچ گاه گردیدن انسان بدون تكاپو در راه گرداندن دیگران امكان پذیر نیست. این اصل در روایات اسلامی به صورت زیر بیان شده است:

 

مَن اَصبَحَ وَ لَم یهتَمَّ بِاُمورِالمُسلِمینَ فَلَیسَ بِمُسلِم "هر كس شب را به سر آورد و اهمیتی به امور مسلمانان ندهد، مسلمان نیست."

 

5- تقسیم بندی هفت عامل كه در ابتدای بحث ذكر آن رفت، بالا به صورت زیر است:

 

الف - شناخت علمی: عبارت است از ارتباط با واقعیت های جهان به وسیله مشاهده و تجربه. 

به طور كلی، شناخت علمی عبارت است از: ارتباط با واقعیات هستی برای فراگیری آن، به وسیله تجارب و مشاهدات و استدلال در موضوعات و روابط و نمودهای محسوس مستقیم یا غیرمستقیم جهان هستی، چه در قلمرو جهان عینی و چه در جهان درونی.

 

ب - شناخت شهودی: عبارت است از دریافت و تماس مستقیم با واقعیت ها بدون بهره گیری از مشاهده های حسی و تجربی، نظیر حدس های عالی و برخی اكتشاف ها و دریافت حقایق ماورای نمودهای كمی و كیفی و زیبایی های محسوس و معقول. برای نیل به شهود باید از مقدمه ها و راه های مناسب موضوع گذر كرد. به عنوان مثال: برای شهود زیبایی، تماس حسی با نمودهای زیبا ضرورت دارد.

اما این تماس و ارتباط به نحوی نیست كه انسان بداند با گذراندن چه مدت از زمان و طی كدامین مقدمات و سپری كردن چه راه هایی، به شهود خاص زیبایی موفق خواهد شد. به عبارت دیگر، شهود خاص زیبایی را مانند یك سنتز كه مستند به تفاعل قبلی چند واحد است و یا مانند یك نتیجه قطعی در شكل اول قیاسات منطقی كه به طور مستقیم از دو مقدمه صغری و كبری زاییده می شود، نمی توان تلقی نمود.

تعداد بازدید: ۲۵۰۶۰

فرم تماس

آدرس:

فلکه دوم صادقیه - بلوار آیت الله کاشانی - خ حسن آباد - کوچه 4 - پلاک 22 - ایران - تهران

کد پستی: 1481843465
مرکز فروش آثار:
ایمیل: [email protected]
تلفن ثابت: +9821 44091042 +9821 44005453
نمابر: +9821 44070200
حقوق مادی و معنوی این سایت متعلق به موسسه تدوین و نشر آثار علامه جعفری است
توسعه و پشتیبانی فنی شرکت توسعه همراه افزار ایرانیان