سخن روز

اگر بخواهى از سخن بهره‌مند شوى، بايستى در سخن گفتن تأمل كنى، تا با ورزيدگىِ فكرى، سخنى از تو صادر شود كه سودمند بوده و ضررى نداشته باشد. مزن بى‌تأمل به‌گفتار دَم //نكو گوى، اگر دير گويى، چه غم. تفسیر و نقد و تحلیل مثنوی، ج 1، ص 707

يك بيان ناچيز ممكن است باعث هزاران تلفات شود؛ چنان‌ كه يك بيان منطقى و انسانى، ممكن است دنيايى را به بهشت مبدل كند. تفسیر و نقد و تحلیل مثنوی، ج 1، ص 707

سخن چيست؟ عالى‌ترين وسيله تفاهم و عبادت خدا و تعليم و تربيت انسان‌ها. ولى سخن هم مانند ساير وسايل گاهى به صورت خطرناك‌ترين عامل در مى‌آيد و مى‌تواند جهانى را به آتش بكشد. تفسیر و نقد و تحلیل مثنوی، ج 1، ص 699

زبان، هم باعث حياتِ با سعادت و هم وسيله مرگ و اهانت است. تفسير نهج‌البلاغه، ج 27، ص 173

متأسفانه برخى از جوامع اسلامى كه دين آنها بيش از همه اديان و مكاتب ديگر جوامع به مراعات نظم و قانون اصرار مى‌ورزد، از زيان‌هاى بى‌نظمى رنج مى‌برند. تفسير نهج‌البلاغه، ج 26، ص 103

عده‌اى را با چشمانمان مشاهده كرده‌ايم كه با يادگرفتن چند اصطلاح فريبنده و با خواندن چند مجلد كتاب ذوقى، تحملشان را چنان از دست دادند كه حاضر به شنيدن حتى يك كلمه انتقاد نشدند! در برابر اين كم‌ظرفيت‌ها، انسان‌هايى [را هم] ديديم كه با داشتن دريايى از معلومات و به وجود آوردن صدها مسائل ابداعى در فلسفه و علوم انسانى، بدون کمترين خودنمايى و هياهو، حتى بدون ابراز اين كه «من هم موجودم»، لحظات عمر پر بارشان در ابديت معارف جاودانى سپرى شد. تفسير نهج‌البلاغه، ج 26، ص 64

چه قدر خوب فهميده است آلفرد نورث وايتهد كه در كتاب خود (سرگذشت انديشه‌ها، ترجمه فارسی، ص 247) مى‌گويد: زمانى در اسكندريه عده‌اى از حكما يك نظام فلسفى الهى به وجود آوردند و پس از زمانى عمل‌گرايى افراطى، مغزها را تحت سيطره خود قرار داد و بدين ترتيب بار ديگر دنيا روشنايى و وضوح خود را از دست داد، زيرا پروفسورها خواستند بر پيامبران پيشى بگيرند. تفسير نهج‌البلاغه، ج 22، ص 166

اصل عدالت در اصول ثابته «سياست آن‌چنان كه بايد»، از اهميت بسيار بالايى برخوردار است. هر سياستى كه از اين حقيقت اعلا برخوردار نباشد، جز اضافه كردن بر دردهاى بشرى نتيجه‌اى نخواهد داد، و چه دردى بالاتر از اين كه هر جا عدالت نتواند مديريت بشر را به عهده بگيرد، قدرت ناآگاه و ضعيف‌كُش وارد ميدان مى‌شود و متأسفانه اين نكبت و بدبختى دامنگير بشر شده است كه «چون نتوانسته است عدالت را قدرت بداند، قدرت را عدالت تلقى كرده است»! تفسير نهج‌البلاغه، ج 24، ص 302

كسى كه عدالت را ناديده مى‌گيرد و مرتكب ظلم مى‌شود، در حقيقت، بر مبناى كميت و كيفيت همان ارزشِ از بين رفته، به واقعيت اصيل وجود خود ضرر وارد كرده است. تفسير نهج‌البلاغه، ج 22، ص 303

سودپرستى افراطى و لذت‌گرايى‌هاى فوق عادى، اخلاق عالى و عشق به فضيلت را از درون انسان‌ها مى‌زدايد و در نتيجه عدالت از جان آدمى زدوده مى‌شود. تفسير نهج‌البلاغه، ج 22، ص 292