زندگی در بازخیزش

3- مهم ترین نوع عدالت، عدالت درباره خویشتن است كه بدون مهار كردن تمایلات امكان پذیر نیست. 3- مهم ترین نوع عدالت، عدالت درباره خویشتن است كه بدون مهار كردن تمایلات امكان پذیر نیست.

4- برای اشباع هوی و هوس های دیگران نباید روح خود را فاسد ساخت. هنگامی كه ریاست بر عده ای از مردم، نیاز به راضی ساختن آن ها داشته باشد و راضی ساختن آن ها نیز به وسیله اشباع هوی و هوس های آن ها تحقق پذیرد، این كار نتیجه ای جز فساد روح آن فرد ریاست طلب و زیردستان وی نخواهد داشت.

كسی كه نسبت به اصلاح روح خود حساسیت دارد، هیچ گاه برای ارضای خواسته های منفی دیگران به افساد روح خود نمی پردازد، بلكه "شعاع پر فروغ روح صالح او، دیگران را هم روشن خواهد ساخت".

5- از خود برای خود برخوردار شوید. امیرمؤمنان(ع) می فرماید:

فَاَخَذَ امرُوٌ مِن نَفسِهِ لِنَفسِهِ

"انسان رشدیافته كسی است كه از خود برای خود بهره برداری می كند."

خویش را تسلیم كن، بردار مزد            وانگه از خود بی ز خود چیزی بدزد

چون به هر میلی كه دل خواهی سپرد                از تو چیزی در نهان خواهند برد

انسان دارای استعدادها و امكاناتی است كه در ارتباط با جهان بیرونی بروز می كند. برخی انسان ها از استعدادهای خود در راه وصول به مقاصد خود طبیعی و برخی نیز در راه وصول به مقاصد انسانی خود بهره برداری می كنند. انسان هایی كه به بهره برداری مثبت از خود می پردازند - یعنی استعدادهای مثبت خود را شكوفا می سازند - از رشد و كمال برخوردارند.

6- كسی كه خود را نشناسد، هلاكت در انتظار اوست. امیرمؤمنان(ع) می فرماید :

هَلَك امرُوٌ لَم يَعرِف قَدرَه

"هلاك شد انسانی كه قدر خود را نشناخت."

لازمه بهره برداری از خویشتن، شناسایی خود است. تا انسان استعدادها و امكانات وجودی خود را نشناسد، نمی تواند آن ها را به فعلیت برساند.

7- اگر كسی به خویشتن اهمیت ندهد، هیچ كس به او اهمیت نخواهد داد. اگر انسانی به خویشتن اهمیت ندهد و استعدادهای خود را به فعلیت نرساند، هرگز نباید از دیگران انتظار داشته باشد تا به او اهمیت بدهند.

علی(ع) در مورد این اصل ضروری در تصعید حیات تكاملی چنین می فرماید:

وَ اعلَمُوا اَنَّهُ مَن لَم يُعَن عَلي نَفسِهِ حتّي يَكُونَ لَهُ مِنها واعِظٌ وَ زاجرٌ لَم يَكُن لَهُ مِن غَيرِها لا زاجِرٌ ولا واعِظٌ.

"و بدانید كسی كه اهمیتی به خود ندهد كه از درون خود مربی (پند دهنده و عامل جلوگیری كننده از تباهی ها) داشته باشد، برای او از غیر خود نه عامل جلوگیری كننده از تباهی ها وجود خواهد داشت و نه پند دهنده."

اگر انسان در جهت تكامل خویش گام برندارد، هیچ كس حتی پیامبران الهی نیز نخواهند توانست او را به كمال برسانند. انسان باید اراده ساختن خویش را داشته باشد تا در مسیر تصعید حیات تكاملی گام بردارد.

8- كسی كه خود را بشناسد، خدای خود را شناخته است. طبق روایتی كه از پیامبر(ص) نقل شده:

مَن عَرَفَ نَفسَه فَقَد عَرَف رَبَّه

"كسی كه خود را شناخت، خدای خود را شناخته است."

اگر "من" یا "روح" انسان به طور همه جانبه شناخته شود، بزرگ ترین گام در راه خداشناسی برداشته خواهد شد، زیرا:

الف - یكی از ابعاد "من"، فطرت توحیدی است كه انسان را در ارتباط با خدا قرار می دهد.

ب - من انسانی می تواند اشراف بر هستی پیدا كرده، تابش فروغ الهی را بر عالم هستی مشاهده كند.

ج - شناخت وحدت ذات انسانی همراه با صفات متعددی كه دارد، نشانگر كثرت مفهومی صفات حق و وحدت مصداقی آن است. به بیان دیگر، این كه روح انسان با وجود صفات متعددی كه دارد، از وحدت حقیقی برخوردار است، دلیلی است بر این كه حق تعالی نیز می تواند در عین برخورداری از صفات متعدد، وحدت حقیقیه داشته باشد.

د - تجرد من یا روح انسانی از ماده و احاطه و سلطه آن بر بدن، بدون ارتباط فیزیكی با آن.

ه - فعالیت های ذات انسانی بدون كم شدن ذات و تجزیه آن.

و - ابداع آثار هنری و اعمال ریاضی، نشانه ای از چگونگی خاصیت خداوندی است.

ز - تصوراتی كه در ذهن انسان ایجاد می شود، نمونه ای از به وجود آوردن واقعیات بدون سابقه مادی است.