سخن روز

با یک دیدگاهِ فلسفیِ عالی اگر بنگریم، خواهیم دید که: اگر انسان به حال طبیعی خود واگذار شود، و هیچ میزان معنوی برای او مطرح نگردد، محال است دو انسان با داشتن این ساختمان کالبدی (جسمی) و سازمان روانی، بتوانند با یکدیگر تفاهم واقعی داشته باشند. تفسیر و نقد و تحلیل مثنوی، ج 1، ص 475

حکمت را از مرد حکیم فراگیر، نه از مرد حکیم نما، تا بر بینایی و دانش تو افزوده شود. تفسیر و نقد و تحلیل مثنوی، ج 1، 494

اگر یک موجود (انسان) بخواهد از نعمت بقا برخوردار گردد و سود (نفع) او ادامه داشته باشد، باید خود را به «خدای یگانه» مربوط سازد. تفسیر و نقد و تحلیل مثنوی، ج 1، ص 501

از پیامبر اکرم (ص) پرسیدند: «آیا همه کارها تمام شده است؟» یعنی مطابق قضا و قدر الهی، تمام جریانات حتمی الوقوع بوده و هیچ کس نمی تواند دخالتی در قضا و قدر داشته باشد؟ حضرت در پاسخ می فرمایند: ما در میان اموری که تمام شده و حتمی گشته، و اموری که خودمان ایجاد خواهیم کرد، قرار گرفته ایم. تفسیر و نقد و تحلیل مثنوی، ج 1، ص 559

برخی از فلاسفه و عرفا، انسان را کوچک و جهان را بزرگ معرفی کرده اند. به امیرالمؤمین (ع) نسبت داده شده است که می فرماید: «آیا گمان می کنی تو یک جرم ناچیز هستی؟ در صورتی که جهانی بزرگ در تو پیچیده است (تو شامل جهان بزرگی هستی)». این مطلب را هگل نیز تصریح کرده است که: جان می تواند نمونه تمام عیار مجموع هستی باشد. تفسیر و نقد و تحلیل مثنوی، ج 1، ص 573

هرگز نمى‌توان گفت: شمس تبريزى در تمام زندگي اش فقط با جلال‌الدين رومى روبرو شده است، بلكه بدون ترديد اشخاص ديگرى را هم ديده و ضربه روانى را وارد ساخته است، ولى تأثيرى كه از ضربه روانى شمس تبريزى در جلال‌الدين نمودار گشته است، در شخصی ديگر ديده نمى‌شود. اين تأثير به ‌جهت استعدادى بوده كه در خود جلال‌الدين نهفته بوده است. تفسیر و نقد و تحلیل مثنوی، ج 1، ص 211

آرى، نبايد فريب ظواهر آراسته را خورد. وقتى انسان از نظر معنوى مرد، كلام او نيز حيات ندارد. تفسیر و نقد و تحلیل مثنوی، ج 1، ص 221

هيچ سلاحى در دنيا براى تسلط به ديگران قاطعانه‌تر از ايجاد اختلاف در ميان آن‌ها نيست. وحدت در يك قوم و ملت هر چند كه افراد آن اندك باشند، عظيم‌ترين نيرويى است كه خداوند براى جوامع عنايت كرده است. تفسیر و نقد و تحلیل مثنوی، ج 1، ص 229

مرگ يعنى هنگامه بروزِ درون‌ها. هر كس كه داراى معنا باشد، دلخوش و خرم خواهد بود، و هر كس در اين زندگى مانند حيوانات به چريدن در علف‌زار ماديات قناعت بورزد، محصولی غير از رسوايى نخواهد داشت. تفسیر و نقد و تحلیل مثنوی، ج 1، ص 338

هنگامى كه خدا بخواهد پرده كسى را بدرد؛ يعنى فردى اعمالى را انجام دهد كه شايسته دريده شدن پرده شخصيت او باشد، آخرين بار به هتك حرمت نيكان مبتلا مى‌شود. تفسیر و نقد و تحلیل مثنوی، ج 1، ص 381