قرآن در نگاهی گذرا

اما درباره رویدادهای آینده در قرآن، می توان گفت: این قرآن، علم آن چه را كه از آینده می رسد و آن چه كه در گذشته روی داده است، در بر دارد. در قرآن كریم مقداری از رویدادهای آینده را، مانند سرنوشت مغلوبیت و غالبیت روم، صراحتآ بیان فرموده است.

حوادث و وقایع مطروحه در قرآن به دو نوع است:

1- این حوادث و وقایع به وسیله آیاتی آمده است كه ظواهر معمولی قرآن، آن ها را به طور واضح بیان نكرده، ولی "راسخون در علم"، از بطون آن آیات، توانایی استخراج آن ها را دارند؛ چنان كه در بعضی از موارد مشاهده شده است.

2- در آیات قرآنی، اصول كلیه ای به عنوان سنن الهی آمده است كه چنان كه سرگذشت بشری را دربر دارد، آینده آن را هم بیان می كند. نهایت امر، تطبیق آن ها بر حوادث آینده و گذشته - به اضافه تجارب - به یك نورانیت درونی و استشمام ملكوتی نیازمند است. 

از نظر قرآن، زندگی بشری دارای هدف است و آیات قرآنی با بیانات مختلف، برای این زندگی، هدف بسیار مهم و اعلایی را تذكر می دهد. نمونه بعضی از بیانات به شرح زیر است :

نمونه اول - تأكید شدید در آیاتی متعدد بر این كه، انسان در این دنیا عبث و بیهوده و بی هدف آفریده نشده است :

أفَحَسِبتُم أنَّمَا خَلَقنَاكُم عَبَثًا وَ أنَّكُم اِلَینَا لاَ تُرجَعُون. (مؤمنون/115)

"آیا گمان برده اید كه ما شما را عبث آفریده ایم و شما به سوی ما بازگشت نخواهید كرد؟"

الَّذِی خَلَقَ المَوتَ وَ الحَیاةَ لِیبلُوَكُم أیكُم أحسَنُ عَمَلا. (ملك/2)

"خداوندی كه مرگ و زندگی را آفرید، تا شما را در مجرای آزمایش قرار بدهد و موجودیت روحی شما به فعلیت و ظهور برسد كه چه كسانی از شما عمل نیكوتر انجام می دهند."

نمونه دوم - تأكید شدید در آیاتی متعدد بر این كه، آن چه آفریده شده و هرچه كه در آسمان ها و زمین است، به "حق" آفریده شده است. 

آیاتی از قرآن مجید كه آیات بودن موجودات عالم هستی را بیان می كنند، گروه های مختلفی را تشكیل می دهند:

الف- آیاتی هستند كه به طور مستقیم، واقعیات عالم هستی را عامل ایمان، توحید، تقوا، نهی از كفر ورزیدن، اعتقاد به معاد و موجب خشیت از مقام ربوبی معرفی می فرماید.

ب- آیاتی هستند كه دستور و تحریك به نظاره و بررسی و دقت نظر دقیق به آیات متجلی در جهان هستی را برای لزوم تعقل بیان می كند. در بعضی از آن آیات می فرماید: كسانی از این آیات و نظم باشكوه هستی برخوردار می شوند كه دارای عقول سلیم (اولوا الاباب) می باشند. این آیات در قرآن مجید به طور فراوان آمده است.

ج- آیات دیگری هستند كه با كمال صراحت در مواردی فراوان، برحق بودن خلقت آسمان ها و زمین را گوشزد می كند و این مطلبی روشن است كه گرچه كلمه "حق" دارای مفاهیم متعددی است، ولی با توجه به مضمون و اهدافی كه آیات قرآنی از این كلمه در مورد خلقت آسمان ها و زمین دارا می باشد، به معنای واقعی، شایسته تحقق و وجود است.

موضوع این است كه: قوانین الهی كه به وسیله پیامبر ابلاغ شده، همان گونه كه تنظیم زندگی اجتماعی انسان ها را به عهده گرفته است، تعلیم و تربیت های اخلاقی و عرفانی مثبت را هم هدف گیری نموده است؛ و این یك اصل كاملا مسلم از اصول مكتب اسلام است كه حقوق، اقتصاد، اخلاق و فرهنگ، در تمامی مظاهر و نمودهایش، هماهنگ بوده و در وحدتی بسیار والا با یكدیگر منسجم می باشد؛ درصورتی كه قوانین و مقررات، كه ساخته اطلاعات و تمایلات بشری است، جز امكان پذیر ساختن زندگی دسته جمعی، هدفی دیگر منظور نكرده است.

به نظر می رسد، از نظر قرآن، "معرفت" بر "عمل" تقدم دارد. در حقیقت، هر عمل مستند به معرفت ناب بر مبنای خلوص و صفا، به اضافه نتیجه مثبت خود كه در "گردیدن" به وجود می آورد، چراغی روشن تر برای مرحله بعدی آماده می نماید.

همه آن آیات قرآنی كه قرآن و دین را عامل نورانیت نور معرفی می كند، - قد جاءكم من آلله نور و كتاب مبین "برای شما از طرف خداوند نور و كتاب آشكار آمده است." )مائده/15( این مضمون در این سوره ها نیز آمده است: بقره/257، آل عمران/184، نساء/174، مائده، آیات 16 و 44 و 46، انعام/91، اعراف/157، ابراهیم آیات 1 و ،5 فاطر/25، زمر/22، شوری/52، حدید/9، تغابن/8. - قطعآ نور حاصل از تطبیق عمل بر آن است، و الا مجرد الفاظ صادره از زبان پیامبر اكرم(ص) و دیگر پیشوایان، و هم چنین نقش كتابتی آیات قرآن، مقداری از پدیده های فیزیكی هستند. در واقع، نورانیت همه آن ها از دو جهت است:

جهت یكم - استناد به خدا است.

جهت دوم - عمل به آن كلمات و آیات، عامل نورانیت مغز و روح آدمی است.