قرآن در نگاهی گذرا

در این میان، مسأله معیشت نیز برای تكوین تمدن اسلامی موضوع ژرف و با اهمیتی است، زیرا: تهیه وسایل رفاه و آسایش در زندگی و آماده ساختن معیشتی كه پاسخگوی نیازهای مادی آدمی باشد، به پیروی از نیازهای متنوع آدمی، دامنه بسیار گسترده ای دارد كه انسان باید برای تحصیل آسودگی مغزی و روانی، آن ها را تا حد مقدور به دست بیاورد.

ضرورت توجه به این مورد برای به وجود آوردن تمدن اسلامی، به قدری در منابع اولیه - مانند قرآن و احادیث - گوشزد شده است كه نیازی به بیان مفصل آن ها نداریم. فقط به عنوان نمونه، به یك آیه اشاره می كنیم:

 

بی تردید، در این جا مقصود از "احیاء"، مجرد نفس زدن در این دنیا نیست، زیرا حیوانات هم بدون نیازی به بعثت انبیا، اندیشه و تكاپو و ابداع و اكتشاف انجام می دهند، بلكه منظور دریافت حیات معقول است. هم چنین، شكی نیست در این كه بدون آمادگی معیشت سالم و با تباهی منافع معیشت - چه در قلمرو صنایع و چه در قلمرو كشاورزی و دیگر ابزار معیشت - توقع حیات معقول از مردم یك جامعه، توقعی غیر منطقی است.

 

 

ترس از خدا در قرآن

 

در چندین موضع از قرآن، به كسانی كه از مقام حكمت خداوندی نمی ترسند، بیم عذاب داده شده و نسبت به كسانی كه از مقام شامخ خداوند نمی ترسند، وعده نجات و پاداش های معنوی و مادی بیان شده است.

ترس از خدا، به معنای آن نیست كه خداوند موجودی است وحشتناك كه ممكن است در حق مخلوقاتش ظلم و تعدی كند. حال، در این جا باید ببینیم ترس از خدا چه معنایی دارد؟ آیات قرآنی در مواردی با كلمات گوناگون، این حالت را گوشزد فرموده است، از آن جمله:

 

اِنَّمَا یخشَی اللّهَ مِن عِبَادِهِ العُلَمَاء. (فاطر/28)

"جز این نیست كه از بندگان خدا، علماء هستند كه خشیت از خدا دارند."

 

منظور از مقام ربوبی كه باید از آن بیمناك بود، حقیقتی منتزع از وجود و صفات كبریایی خداوندی است. كسی كه به آن حقیقت عظمی توجه كند، بدون تردید، احساس مقهوریت و ناتوانی در خود نموده و نیاز مطلق خود را به آن مقام درك كرده، از عدم تسلیم و مخالفت با آن بیمناك خواهد بود.

بدون تردید، سه اصل مشترك (اعتقاد به خداوند یگانه، منزه دانستن او از شریك و عبادت حقیقی آن ذات اقدس، آزادی همه مردم از زنجیر بردگی یكدیگر)، نیاز به تحصیل درك و معرفت و كوشش های اختیاری دارد كه شخصیت آدمی اعتلاء پیدا كند و به درجه معنی دار بودن بر مبنای اعتقادات مزبور برسد و با انسان معنی دار دیگر، وحدت خود را دریابد. آیات مربوط به این وحدت عالی در قرآن مجید آمده است، از آن جمله :

 

وَ اعتَصِمُوا بِحَبلِ اللّهِ جَمِیعًا وَ لاَ تَفَرَّقُوا وَ اذكُرُوا نِعمَةَ اللّهِ عَلَیكُم اِذ كُنتُم أعدَاءً فَألَّفَ بَینَ قُلُوبِكُم فَأصبَحتُم بِنِعمَتِهِ اِخوَانًا وَ كُنتُم عَلَی شَفَا حُفرَةٍٍ مِنَ النَّارِ فَأنقَذَكُم مِنهَا كَذَلِكَ یبَینُ اللّهُ لَكُم آیاتِهِ لَعَلَّكُم تَهتَدُون. (همان سوره/103)

"و همگی به طناب (وسیله بالا برنده) خداوندی چنگ بزنید و پراكنده نشوید و به یاد بیاورید كه خداوند به شما عنایت فرمود در آن زمان [به جهت این كه] شما دشمنان یكدیگر بودید و خداوند دل های شما را تألیف فرمود؛ و صبح كردید به وسیله نعمت خداوندی[و] برادران یكدیگر شدید و شما بر لبه گودالی از آتش قرار داشتید كه خداوند شما را از آن نجات داد. بدین ترتیب، خداوند آیات خود را برای شما بیان می كند، باشد كه هدایت شوید."

 

عظمت الهی وحدتی كه این آیه مطرح كرده است، از چند موضوع به صورت كامل روشن است.

 

مِن أجلِ ذَلِكَ كَتَبنَا عَلَی بَنِی اِسرَائِیلَ أنَّهُ مَن قَتَلَ نَفسًا بِغَیرِ نَفسٍ أو فَسَادٍ فِی الاَرضِ فَكَأنَّمَا قَتَلَ النَّاسَ جَمِیعاً وَ مَن أحیاهَا فَكَأنَّمَا أحیا النَّاسَ جَمِیعاً. (مائده/32)

"از این جهت، به بنی اسراییل مقرر داشتیم كه حقیقت این است كه اگر كسی، یك انسان را بدون عنوان قصاص یا ایجاد فساد در روی زمین بكشد، مانند این است كه همه انسان ها را كشته، و اگر كسی را احیاء كند، مانند این است كه همه انسان ها را احیاء كرده است."

 

مضمون این آیه مباركه را كه همه را مساوی با "1" و "1" را مساوی با همه معرفی می كند، می توان با این فرمول بسیار ساده، ولی دارنده عالی ترین حقیقت، نمودار ساخت: 

همه = 1 و 1 = همه.

 

این ما و من نتیجه بیگانگی بود      صد دل به یكدیگر چو شود آشنا، یكیست

تعداد بازدید: ۶۳۲۱۸

فرم تماس

آدرس:

فلکه دوم صادقیه - بلوار آیت الله کاشانی - خ حسن آباد - کوچه 4 - پلاک 22 - ایران - تهران

کد پستی: 1481843465
مرکز فروش آثار:
ایمیل: info@ostad-jafari.com
تلفن ثابت: +9821 44091042 +9821 44005453
نمابر: +9821 44070200
حقوق مادی و معنوی این سایت متعلق به موسسه تدوین و نشر آثار علامه جعفری است
توسعه و پشتیبانی فنی شرکت توسعه همراه افزار ایرانیان